Funkcja akordu

Opublikowano przez

Każdy akord, w zależności od tonacji utworu i jego położenia w sekwencji innych akordów, może mieć różne znaczenie – może pełnić różną funkcję.

Dla przykładu, akord Fmaj7 może pełnić funkcję Subdominanty (czwarty stopień) w tonacji C-dur lub Toniki w tonacji F-dur (stopień pierwszy). W zależności od tego jaką pełni funkcję – w improwizacji ograsz go inną skalą (innymi dźwiękami).

Czterodźwięki zbudowane na stopniach gamy C-dur:

Cmaj7 Dm7 Em7
Fmaj7
 G7 Am7 B07 Cmaj7

Czterodźwięki zbudowane na stopniach gamy  F-dur:

Fmaj7
 Gm7 Am7 Bbmaj7 C7 Dm7 E07
Fmaj7

Spróbuj prześledzić poniższe przykłady i zrozumieć różne funkcje akordu Fmaj7. Załóżmy, że akord Fmaj7 pojawi się w następujących ciągach (sekwencjach) akordów:

przykład 1)   |Am7 Fmaj7 | G7 Cmaj7 |,
przykład 2)   |D7 Gm7 | C7 Fmaj7 |,
przykład 3)   |C7 Fmaj7 | G7 Cmaj7 |,
przykład 4)   |Gm7 C7 | Fmaj7 Fmaj7| G7 Cmaj7 |.

Przykład 1):
Po analizie taktu pierwszego trudno jest wyznaczyć tonację utworu i funkcje akordów Am7 i Fmaj7, ponieważ oba akordy występują zarówno w tonacji C-dur jak i F-dur (a także w innych).
Drugi takt rozwiązuje problem – G7 jest Dominantą do Cmaj7 (czyli V7-Imaj7), ustalając tonację na C-dur.
A zatem akordy z taktu pierwszego należą do czterodźwięków zbudowanych na stopniach gamy C-dur:
Am7 = Vim7, a Fmaj7 = IVmaj7 czyli jest Subdominantą.

Inaczej mówiąc, przykład 1) to następstwo akordów
| VIm7 Ivmaj7 | V7 Imaj7 | w tonacji C-dur.
Ogrywając wszystkie te akordy można korzystać z dźwięków skali C-major (VIm7 – eolska, IVmaj7 – lidyjska, V7 – miksolidyjska, Imaj7 – jońska).

Przykład 2):
W tym przykładzie rzuca się w oczy następstwo Gm7 |C7 Fmaj7|, które jest niczym innym jak IIm7-|V7-Imaj7 | w tonacji F-maj.
Problem może pojawić się z ustaleniem funkcji akordu D7. Jest to Dominanta do Gm7 [czyli(V7)IIm7|V7Imaj7|]. Ogrywając takie następstwo akordów, należy na II-V-I nałożyć dźwięki skali F-maj – dorycką, miksolidyjską i jońską. Ogrywając dominantowy akord D7 – dźwięki skali D7-dominantowej czyli D E F# G A B C D.

Przykład 3):
To przykład progresji. Dwa następstwa Dominanta – Tonika V7-I oddalone od siebie o interwał kwinty (w górę).
Ogrywając te akordy należy w pierwszym takcie zagrać dźwięki skali F-major, w drugim – C-major.

Przykład 4):
Takie następstwo akordów to II-V-I w tonacji F-dur (Gm7C7|Fmaj7) oraz następstwo V7-I w tonacji C-dur.
Od połowy drugiego taktu akord Fmaj7 potraktować można jako Subdominantę w tonacji C-dur, tworzącą następstwo IV-V7-I w tej tonacji. I tu nakładać należy dźwięki skali C-dur – lidyjską, miksolidyjską i jońską.

Funkcje akordu Am. Akord Am7 może być VI stopniem w tonacji C-dur, II stopniem w tonacji G-dur, III stopniem w tonacji F-dur.

Przykłady:
przykład 1) |Am7 D7|Gmaj7 G7|Cmaj7 Am7|Dm7 G7|,
przykład 2) |Am7 D7| Gm7 C7 |Fmaj7 Am7| G7 Cmaj7|,
przykład 3) |Fmaj7 Am7|D7 G7|C7 Fmaj7|E7 Am7|Cmaj7 |.

Przykład1):
Takt pierwszy to IIm7-V7|-Imaj7 w tonacji G-major. Nakładana skala: G-major (dorycka, miksolidyjska, jońska).
Takt drugi to Imaj7 w G-dur oraz V7|-Imaj7 w C-dur. Nakładana skala: G – jońska, C – miksolidyjska, jońska.
Takt trzeci i czwarty to Imaj7-VIm7|-IIm7-V7 w C-dur (jońska, eolska, dorycka, miksolidyjska).

Przykład2):
Takt pierwszy i drugi – progresja IIm7-V7 w G-dur i F-dur. Ogrywając należy w pierwszym takcie nałożyć skalę G – dorycką i miksolidyjską, w drugim – podobnie, ale w tonacji F.
Takt trzeci i czwarty możesz potraktować dwojako:
a) jako |IVmaj7 VIm7|V7 Imaj7| w C-dur lub
b) łącząc takt drugi i trzeci w sekwencję IIm7-V7|-Imaj7 w F-dur (następstwo Gm7C7|Fmaj7)
oraz takt trzeci z czwartym Am7|-G7-Cmaj7 czyli VIm7-V7-Imaj7 w tonacji C-dur.
Zwróć uwagę, że w sposobie a) akord Fmaj7 jest Subdominantą w C-dur [IVmaj7] i ogrywać go będziesz dźwiękami skali C-major (lidyjska, F G A B C D E F), a w sposobie b) ten sam akord Fmaj7 jest Toniką w tonacji F-dur i nałożysz nań skalę F-major (jońską: F G A Bb C D E F).

Ten sam akord Fmaj7 z trzeciego taktu możesz potraktować więc na dwa sposoby i nakładać nań różne skale!

Przykład3):
Takt pierwszy – tonacja F – dur i następstwo Imaj7-IIIm7. Nakładana skala – F-major (jońska i frygijska).
Takt drugi i trzeci – ciąg dominant, rozwiązujących się na Fmaj7 (D7G7|C7Fmaj7). Tu nakładaj właściwe skale dominantowe (miksolidyjskie): D-dom, G-dom, C-dom (D E F# G A B C D, G A B C D E F G, C D E F G A Bb C) i rozwiąż je na Fmaj7 (skala F-dur, jońska: F G A Bb C D E F).
Następstwo akordów Am7|-D7 z taktu pierwszego i drugiego można potraktować także jako IIm7V7 w tonacji G-major i nałożyć na nie odpowiednie skale G: dorycką i miksolidyjską (A B C D E F# G A, D E F# G A B C D).
Zwróć więc uwagę, że ten sam akord Am7| z pierwszego taktu możesz potraktować na dwa sposoby i nakładać nań różne skale!
Takt czwarty i piąty to następstwo Am7|Cmaj7 poprzedzone Dominantą wtrąconą do Am7 – akordem E7 [(V7)IIIm7|Imaj7]. Nakładane skale: na E7 – E-dom (miksolidyjska) czyli E F# G# A B C# D E, a na Am7|Cmaj7 – skala C-major (eolska i jońska).

Zwróćmy uwagę, że we wszystkich przykładach charakter funkcyjny akordu najwyraźniej wyznacza dominanta.

Znaczenie (funkcja) akordu warunkowana jest kilkoma czynnikami:

1. Tonacja – jeśli masz wybór w interpretacji akordu – odnieś się do głównej tonacji utworu.

2. Tempo – znaczenie akordów wzrasta wraz z malejącym tempem. Im tempo jest wolniejsze, tym Twój wybór właściwych skal ma większe znaczenie. W szybkich tempach niektóre akordy mogą być pominięte, a ogrywanie innych uproszczone.
3. Melodia. Jeśli masz dylemat jaką funkcję pełni dany akord – sprawdź melodię tematu w tym miejscu. Być może zasugeruje Ci właściwy wybór.
4. Dobre brzmienie. Jeśli poprawny wybór znaczenia akordu i nałożenie odpowiedniej skali nie brzmi dobrze – zmień.
5. Stylistyka utworu. Standardy jazzowe, popularne piosenki i estradowe transkrypcje muzyki klasycznej mogą mieć podobne akordy. Jednak ich znaczenie i nakładane w procesie improwizacji skale mogą się różnić w zależności od stylistyki utworu. Pamiętaj o tym, zawsze kierując się brzmieniem i dobrym gustem.
Jeśli w muzyce jazzowej i estradowej masz do wyboru kilka znaczeń akordu, sprowadzaj je raczej do IIV7 i IIV7I.
6. Uzgodnienia pozostałych muzyków. Jeśli Ty improwizujesz – improwizują także Twoi akompaniatorzy z zespołu. Uzgodnijcie funkcje akordów, zwłaszcza te problematyczne.