Kategoria: Harmonia jazzowa

Zasady budowania akordów i systemy ich oznaczeń.

Akord jest współbrzmieniem co najmniej trzech dźwięków o różnej wysokości. Akordy buduje się tercjami. Dźwięki akordu nazywamy składnikami: pryma, tercja, kwinta itd.
Ze względu na liczbę dźwięków akordy dzielimy na:
Trójdźwięk
Akord septymowy (czterodźwięk)
Akord nonowy (pięciodźwięk)
Akord undecymowy (sześciodźwięk)
Akord tercdecymowy (siedmiodźwięk)

 

W zależności od tego, który składnik akordu znajduje się najniżej akord może być w postaci zasadniczej lub przewrocie.

w postaci zasadniczej – najniższym dźwiękiem jest pryma akordu
w I przewrocie – najniższym dźwiękiem jest tercja akordu
w II przewrocie – najniższym dźwiękiem jest kwinta akordu
w III przewrocie – najniższym dźwiękiem jest septyma akordu
w IV przewrocie – najniższym dźwiękiem jest nona akordu
w V przewrocie – najniższym dźwiękiem jest undecyma akordu
w VI przewrocie – najniższym dźwiękiem jest tercdecyma akordu

Cmaj7

Najważniejsze elementy symboliki akordowej to:

1. Element określający dźwięk podstawowy:
a) litera symbolu akordu oznacza jego dźwięk podstawowy. W większości oznaczeń jest to duża litera alfabetu, taka jak nazwa wysokości dźwięku (np. C, F#, Gb etc.),
b) bywa, że litera zostaje zastąpiona cyfrą rzymską, sugerującą funkcję akordu (I, II, III, IV, V, VI, VII lub nawet II♭, IV# etc.),
c) w niektórych notacjach podstawę akordu wyznaczają nazwy solmizacyjne (Do, Re, Mi etc.),
d) podstawę akordu może wyznaczać także mała litera alfabetu (g, a, c etc.),
e) mimo, że litera występuje w nazwie podstawy – dźwięk nie musi składnikiem akordu np. akord dominantowy bez prymy (może być oznaczony przekreśloną jedynką).

2. Pozostałe litery (lub ich brak) oznaczają tryb lub inne właściwości akordu. Określenie trybu akordu może odbywać się za pomocą różnorodnych oznaczeń:
Maj, maj, Ma, ma, trójkąt (△) – na oznaczenie akordów majorowych;
m, min, Min, znak minusa (-) lub mała litera podstawy akordu bez żadnego znaku – na oznaczenie akordów minorowych.

3. Liczba określająca ilość (rodzaj) składników. Np. Cmaj7 oznacza akord majorowy zbudowany od dźwięku C zawierający cztery składniki: c-e-g-b.
C6 to akord majorowy (z tercją wielką) i dodaną sekstą: c-e-d-a.
W tej pracy symbol „Maj7 używany jest na określenie akordu majorowego (czterodźwięku z septymą wielką), a „m7 na określenie akordu minorowego (czterodźwięku z septymą małą).
Określenie akordu na siódmym stopniu skali majorowej oznacza się „7” lub „dim7” (od ang. diminished), Dmin7-5, Dm7♭5.

Znak plusa (+) odnosi się do zwiększonej kwinty trójdźwięku. Jeśli występuje z liczbą 7 – oznacza czterodźwięk septymowy ze zwiększoną kwintą.
Akord septymowy ze zwiększoną lub zmniejszoną kwintą oznacza się także odpowiednio: 7#5, 7♭5.

Akord nonowy oznaczony jest liczbą 9.
Gamowłaściwą nonę małą oznacza się ♭9 (dla przykładu: G7♭9 jest dominantowym akordem nonowym dla molowej Toniki Cm).

Jeśli w basie występuje inny niż pryma dźwięk, pisze się go po ukośnej kresce: (C7/E – akord C7 z tercją w basie).

Oznaczając akordy można używać wielu symboli, liter lub wyrazów, dla przykładu:
E♭maj7#5, C7, Cadd2, Csus4, D, Ej7, E△+5, E+7, Ebaug(maj7), Dm♮7, Am♮6, Am♭6, EMIXOLYDIAN.

Akord to współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków. Buduje się je zwykle z dźwięków skali muzycznej, pomijając co drugi jej stopień.
Taką budowę nazywamy tercjową, ponieważ odległość pomiędzy składnikami akordu jest małą lub wielką tercją.
Przyjęło się, że w muzyce jazzowej akordy tworzą czterodźwięki (akordy septymowe). Czterodźwięki te buduje się na każdym stopniu skali
(gamy).

W tonacji C-dur jest to akord Cmaj7 na pierwszym stopniu, akord Dm7 na stopniu drugim, Em7 na trzecim, Fmaj7 na stopniu czwartym, G7 na stopniu piątym itd….
Akordy zbudowane na stopniach gamy durowej są najczęściej spotykane w utworach jazzowych. Dlatego ich znajomość jest niezbędna do prawidłowego improwizowania i myślenia harmonicznego.

Są trzy podstawowe sposoby oznaczeń akordów:
1. Akordy zbudowane na diatonicznych stopniach skali, oznaczane są często cyframi rzymskimi:

I II III IV V VI VII

Używając tej kategorii oznaczeń, warto podać (chyba, że jest to bardzo oczywiste) jakiej
skali dotyczą te stopnie, dla przykładu:

Major:

I II III IV V VI VII

czyli w C-major: Cmaj7 Dm7 Em7 Fmaj7 G7 Am77
2.Akordy zbudowane na diatonicznych stopniach skali, oznaczane cyframi rzymskimi i symbolami trybów:
Imaj7 IIm7 IIIm7 IVmaj7 V7 VIm7 VIIø7
czyli w C-major: Cmaj7 Dm7 Em7 Fmaj7 G7 Am77.
3. Akordy zbudowane na diatonicznych stopniach skali, oznaczane literami i symbolami trybów:
Cmaj7 Dm7 Em7 Fmaj7 G7 Am77.

Podstawą harmoniki jazzowej są czterodźwięki. Takie akordy zbudowane są z podstawy (1), tercji (3), kwinty (5) oraz dodanej do podstawy septymy (7), seksty (6) lub nony (9).
Czasami akordy zbudowane są z większej liczby dźwięków.