Akordy na stopniach skali
Akordy II-V-I położone są od siebie o odległość kwinty w dół (lub kwarty w górę).
W C-dur:
Dm7 – G7 (D-G kwinta w dół lub kwarta w górę), G7 – Cmaj7 (G-C kwinta w dół lub kwarta w górę).
Następstwo akordów G7 – C to najbardziej typowe, występujące niemal w każdym gatunku muzycznym rozwiązanie Dominanta – Tonika.
Mówimy, że akordy takie występują w pokrewieństwie kwintowym, a pierwszy z akordów jest Dominantą.
Jeżeli pierwszy z tych akordów ma formę dominantową (czyli tercję wielką i małą septymę), a drugi jest także Dominantą – mówimy o dominancie wtrąconej do dominanty i często pierwszy z nich zaznaczamy nawiasem np. (V7) V7 | I.
W C-dur będzie to następstwo D7 G7| C.
W sekwencjach (następstwach) akordowych, często przed II V I umieszcza się akord zbudowany na szóstym stopniu: VI II V I.
W C-dur będzie to następstwo: Am7 Dm7 G7 Cmaj7 (także w pokrewieństwie kwintowym).
Następstwo VI II V I jest więc ciągiem czterech akordów oddalonych o kwintę w dół (kwartę w górę).
Ponieważ akordy te zbudowane są na dźwiękach skali majorowej, improwizując należy używać dźwięków tej skali. Jednocześnie, jeśli w utworze występuje takie właśnie następstwo – wyznacza ono centrum tonalne, w tym przypadku C-dur.
Łańcuch akordów zbudowanych na diatonicznych stopniach skali majorowej można rozszerzać o kolejne ogniwa.
Dodajemy akord z III stopnia. Następstwo III VI II V I, czyli w C-dur:
Em7 Am7 Dm7 G7 Cmaj7.
Ogrywając ten ciąg akordów także stosujemy skalę majorową (C-dur).
I jeszcze jeden akord, który dokładamy do łańcucha sekwencji – VII07 czyli w C-dur: B07 (B D F A).
Wygląda ona teraz tak:
VII07 III VI II V I, czyli w C-dur:
B07 Em7 Am7 Dm7 G7 Cmaj7
(dodany akord B07 jest także w pokrewieństwie kwintowym).
I tutaj improwizujemy po dźwiękach skali majorowej.
Umiejscawiając tę sekwencję akordów w taktach otrzymujemy często spotykany zwrot harmoniczny:
| Cma7 B07 | Em7 Am7 | Dm7 G7 | Cmaj7 % |.
Spotykając taki ciąg akordów w utworze mamy pewność, że znajdujemy się w tonacji C-dur i improwizujemy po dźwiękach gamy C-dur.
W praktyce dosyć często zamienia się niektóre akordy minorowe na dominantowe, przez co wnosi się więcej energii do harmonii.
Powyższy przykład świetnie zabrzmi tak:
| Cma7 B7 | Em7 A7 | Dm7 G7 | Cmaj7 % |
lub tak:
| Cma7 B7 | E7 Am7 | Dm7 G7 | Cmaj7 % |
lub tak:
| Cma7 B7 | E7 A7 | Dm7 G7 | Cmaj7 % |
lub nawet tak:
| Cma7 B7 | E7 A7 | D7 G7 | Cmaj7 % |.
W ostatnim przykładzie akordy dominantowe są ciągiem dominant wtrąconych do dominant.
Bez względu na to, który z powyższych przykładów wystąpi w utworze – łatwo wyznaczyć centrum tonalne, znając funkcję każdego z akordów.
W opisanych wyżej następstwach harmonicznych improwizować można w sposób uproszczony – po dźwiękach wyszukanej skali centrum tonalnego (w tym przykładzie – C-dur).
Taka improwizacja zatraca jednak wiele niuansów i na dłuższą metę może być monotonna.
Po dokładnym poznaniu akordów i skal oraz ich funkcji, lepiej ogrywać akordy osobno (zwłaszcza w tempach wolnych).